Erfrecht in België

Wanneer de overledene geen testament of huwelijkscontract heeft opgemaakt, wijst de wet de erfgenamen aan. Erven gebeurt immers niet zomaar willekeurig, maar in een welbepaalde volgorde. De wetgever heeft een rangschikking opgesteld en de erfgenamen ingedeeld in vier orden volgens hun bloedverwantschap. Een hogere orde sluit een lagere steeds uit. De rangschikking ziet er als volgt uit: alle afstammelingen van de erflater: kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, … de ouders van de erflater samen met zijn broer(s) en zuster(s) en/of hun afstammeling(en) alle bloedverwanten in opgaande lijn: ouders, grootouders, overgrootouders… ooms, tantes en hun nakomelingen (neven en nichten dus), grootooms, groottantes. De langstlevende partner heeft in ons erfrecht een bijzondere plaats. Zonder af te doen aan de hierboven beschreven principes, erft de langstlevende gehuwde partner de hele nalatenschap in vruchtgebruik. Minstens erft de langstlevende gehuwde de gezinswoning en de inboedel in vruchtgebruik. Dat is de zogenaamde reserve.  De wettelijk samenwonende partner erft het vruchtgebruik van de gezinswoning en inboedel. Feitelijk samenwonende partners erven wettelijk gezien niet. Langstlevende ongehuwde partners hebben géén erfrechtelijke reserve. Binnen een bepaalde orde, erft de persoon die in de dichtste graad staat. Om de graad te kennen tel je het aantal takken van de overledene tot de gemeenschappelijke tak en daarna tot de betrokken persoon. Zo staat een ouder in de eerste graad ten opzichte van de overledene. Broers en zussen staan in de tweede graad (je telt tot de gemeenschappelijke tak en dan terug).  Wanneer erfgenamen in derde graad optreden (de voorouders), is er sprake van een 'kloving'. De nalatenschap wordt dan verdeeld in twee helften. De ene helft gaat naar de moederlijke lijn en de andere helft naar de vaderlijke lijn.  De voorouders die het dichtst in graad staan, erven. In België erft men tot en met de vierde graad in de vierde orde. Verder dan dit gaat men niet. Indien er geen erfgenamen zijn, gaat de erfenis naar de Belgische Staat.

In België bepaalt het erfrecht de wettelijke erfregeling. Uw wettelijke erfgenamen hebben voorrang: een deel van uw nalatenschap moet aan hen worden voorbehouden. Dat staat bekend als de reserve of het voorbehouden erfdeel. U kunt vrij beschikken over het resterende deel, het zogenaamde beschikbare deel: u kiest aan wie het toekomt en kunt het onder andere nalaten aan een goed doel, zoals WWF. Uw erfgenamen zullen successierechten moeten betalen over het deel dat hen wordt nagelaten. Als u geen testament opmaakt om aan te geven aan wie het beschikbare deel van uw nalatenschap toekomt, zal de wet bepalen wat uw nabestaanden zullen erven. Dit wordt de “wettelijke erfopvolging” genoemd, in tegenstelling tot de “testamentaire erfopvolging”, en begint met uw kinderen en huwelijkspartner. Daarna komen ouders, broers en zussen, ooms en tantes, neven en nichten in aanmerking. Als er geen testament is en u geen wettelijke erfgenamen hebt, gaat uw erfenis naar de Belgische staat.