Heeft iedereen recht op sociale zekerheid?

Het College houdt vanuit het Meerjarenplan 2024-2027 komende jaren specifiek toezicht op het thema ‘werk, inkomen en sociale zekerheid’. In Nederland helpt de overheid mensen die niet zelf voor hun inkomen kunnen zorgen. De overheid heeft hiervoor verschillende wetten en regelingen gemaakt. Iedereen die kan werken, krijgt de kans om mee te doen op de arbeidsmarkt. De Wajong is er voor mensen die vanaf jonge leeftijd een ziekte of beperking hebben en daardoor niet kunnen werken. De WIA-uitkering is er voor mensen die door een ziekte of beperking niet meer kunnen werken. Mensen met een beperking ervaren problemen op het gebied van werk, inkomen en sociale zekerheid. Het socialezekerheidsstelsel is niet voor iedereen even toegankelijk. Mensen met een beperking en hun vertegenwoordigende organisaties worden te weinig betrokken bij het ontwikkelen van de wet- en regelgeving en bij de uitvoering daarvan. De wet- en regelgeving die mensen met een beperking moet helpen werk te vinden is ingewikkeld. De Participatiewet zorgt ervoor dat iedereen die kan werken, ook de kans krijgt om mee te doen op de arbeidsmarkt. Werkgevers zijn soms terughoudend om iemand met een beperking aan te nemen. Zij vrezen dat iemand met een beperking regelmatig niet kan werken of sommige werkzaamheden niet kan uitvoeren. Mensen met een beperking hebben vaak hoge zorgkosten en kunnen meestal minder werken dan anderen. Zij zijn sneller aangewezen op het socialezekerheidsstelsel. Zij ontvangen bijvoorbeeld toeslagen of een uitkering van de overheid om rond te komen. Maar deze ondersteuning is vaak niet voldoende om van te leven: 71 procent van de mensen die hier gebruik van maken leeft alsnog onder de armoedegrens. Het socialezekerheidsstelsel is niet voor iedereen even toegankelijk. Dit komt onder andere door ingewikkelde regelgeving en digitalisering. Het wordt daardoor steeds moeilijker om een uitkering aan te vragen of te behouden. Veel mensen blijven hierdoor zelfs noodgedwongen afhankelijk van de Participatiewet, terwijl deze regeling eigenlijk bedoeld is als tijdelijke oplossing.

Iedereen in Nederland is verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen. Iedereen die in Nederland in loondienst werkt, is verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Samen vormen zij de sociale verzekeringen van Nederland. Ook sommige mensen die niet in Nederland wonen, maar hier wel werken, of niet in Nederland werken, maar wel hier wonen, zijn verplicht verzekerd. De verplichte sociale verzekeringen bestaan uit 2 categorieën. De verplichte sociale verzekeringen bestaan uit de volksverzekeringen en de werknemersverzekeringen. Volksverzekeringen zijn verplicht voor iedereen in Nederland. Werknemersverzekeringen zijn verplicht voor iedereen die in Nederland in loondienst werkt. Iedereen in Nederland moet verzekerd zijn voor de volksverzekeringen, behalve in een aantal uitzonderlijke gevallen. In deze uitzonderlijke gevallen kan men ontheffing aanvragen voor de verplichte sociale verzekeringen. Deze uitzonderlijke gevallen zijn onder andere als men vanuit zijn levensbeschouwing gemoedsbezwaard bent of als men al een buitenlandse uitkering of een uitkering van een internationale organisatie ontvangt. Iedereen in Nederland moet dus verzekerd zijn voor de sociale verzekeringen, tenzij men een ontheffing heeft. In de meeste gevallen moet iedereen in Nederland verzekerd zijn voor de sociale verzekeringen.

Dit gebeurt op een doelmatige manier: de kosten zijn relatief laag en SVB spant zich in zodat (nagenoeg) iedereen AOW ontvangt. Toch ontvangen tienduizenden ouderen geen aanvulling op hun AOW, terwijl zijn er wel recht op hebben.